The data presented on this website are derived from various sources and come with several notes on anomolies in the sources. The sources and notes are provided below, but can also be queried through the metadata API for Sources and Notes. Finally, the sources and notes can be downloaded as pdf file. A source critique, a working document provided by Onno Boonstra, is also available.

Sources

1. Bijdragen tot de Statistiek van Nederland. Uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Nieuwe Volgreeks no. 12. Uitkomsten der beroepstelling in het Koninkrijk der Nederlanden, gehouden op den een en dertigsten december 1899. 's-Gravenhage, 1902. Deel 1 t/m 11.

2. Gemeentelijke Demografische Documentatie, uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Volkstelling van 31 december 1930.

3. Uitkomst der Beroepstelling in het Koninkrijk der Nederlanden op den een en dertigsten december 1889. 's-Gravenhage, 1894. Uitkomst der Beroepstelling in het Koninkrijk der Nederlanden op den een en dertigsten december 1889. 's-Gravenhage, 1892. Provincie Groningen en Utrecht.

4. De provinciale verslagen (Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg). Gegevens voor de provincie Zeeland zijn gepubliceerd in de provinciale bladen 1882-1901 met als nummers respectievelijk 37, 29, 33, 48, 59, 37, 36, 45, 30, 55, 47, 60, 50, 47, 43, 52, 70, 58, 74 en 64 (Provinciale bibliotheek Middelburg).

5. Verslag van den staat der hooge, middelbare en lagere scholen over 1887/88, 1888/89, 1889/90 en 1890/91.

6. Gemeentelijke Demografische Documentatie, uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek.

7. Volkstelling van 31 december 1889.

8. Provinciale verslagen.

9. Verslag van de staat der Hoge, Middelbare en Lagere Scholen in het Koninkrijk der Nederlanden over 1858/59.

10. De provinciale verslagen.

11. Volkstelling van 1 december 1869.

12. Dataverzameling Landbouwhogeschool Wageningen, afdeling sociale en economische geografie (Hofstee c.s.). Gemeentelijke Demografische Documentatie, uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek.

13. Volkstelling van 1 december 1869.

14. Sterfteatlas van Nederland over 1860-1874. Amsterdam 1879.

15. De provinciale verslagen.

16. Dataverzameling Landbouwhogeschool Wageningen, afdeling sociale en economische geografie (Hofstee c.s.).

17. Volkstelling van 1 december 1869.

18. Verslag van de staat der Hoge, Middelbare en Lagere Scholen in het Koninkrijk der Nederlanden over 1887/88.

19. Statistiek van den loop der Bevolking van Nederland. Centraal Bureau voor de Statistiek, 's-Gravenhage.

20. Verslag van de staat der Hoge, Middelbare en Lagere Scholen in het Koninkrijk der Nederlanden.

21. Statistiek van den loop der Bevolking van Nederland. Centraal Bureau voor de Statistiek, 's-Gravenhage.

22. Bedrijfstelling 31 december 1930. CBS grondmateriaal in 38 banden.

23. Statistiek van den loop der Bevolking van Nederland. Centraal Bureau voor de Statistiek, 's-Gravenhage.

24. Volkstelling van 31 december 1920.

25. Volkstelling van 31 december 1930.

26. Volkstelling van 31 mei 1947.

27. Volkstelling van 31 mei 1960.

28. Volkstelling van 28 februari 1971.

29. Van Alphens Nieuw Kerkelijk Handboek. Verenigingsbladen van de diverse modaliteiten binnen de N.H. Kerk.

30. Volkstelling van 19 november 1849.

31. Volkstelling van 31 december 1859.

32. Volkstelling van 31 december 1879.

33. J.A. de Kok (1964). Nederland op de breuklijn Rome-Reformatie; numerieke aspekten van protestantisering en katholieke herleving in de Noordelijke Nederlanden 1580-1880. Assen, 1964, pagina 265 en verder.

34. Voorlopige uitslagen van de verkiezingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1986, Centraal Bureau voor de Statistiek.

35. Statistiek der Verkiezingen 1971. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 28 april. 's-Gravenhage, 1972.

36. Statistiek der Verkiezingen 1967. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 15 februari. 's-Gravenhage, 1967.

37. Statistiek der Verkiezingen 1963. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 15 mei. Zeist, 1963.

38. Statistiek der Verkiezingen 1959. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 12 maart. Zeist, 1959.

39. Statistiek der Verkiezingen 1956. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 13 juni. Zeist, 1957.

40. Centraal Bureau voor de Statistiek, magneetbanden.

41. Volkstelling van 28 februari 1971.

42. Gedenkboek betreffende het volkspetitionnement. Bewerkt door N.M. Feringa. Amsterdam, 1878.

43. Volkstelling van 31 december 1879.

44. Door O.W. Boonstra ontwikkeld bestand, vakgroep economische en sociale geschiedenis, K.U. Nijmegen.

45. Statistiek der Verkiezingen 1952. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 25 juni. Utrecht 1953.

46. Statistisch Overzicht verkiezingen 1948. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 7 juli. 's-Gravenhage, 1949.

47. Statistisch Overzicht verkiezingen 1946. Tweede Kamer der Staten-Generaal, 17 mei. 's-Gravenhage, 1948.

48. Sterfteatlas van Nederland 1841-1869, Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst, Amsterdam 1866.

49. De provinciale verslagen over de jaren 1879-1881.

50. Coded from the Typology of the Netherlands municipalities according to degree of urbanization 1947, 1956 and 1960 (published by the Central Bureau of Statistics).

51. Coded from the Lijst van Nederlandse Gemeenten (List of Dutch municipalities), The Hague, VUGA, Loose-leaf edition with monthly updating.

52. Coded from the Economic-Geographic Division of the Netherlands 1920, 1930, 1940, 1951 and 1971 (published by the Central Bureau of Statistics.

53. Coded from the 49 Service areas of the Netherlands. Amsterdam, CEBUCO (Central Bureau of Newspaper Publicity), 1966.

54. Coded from Dr. W. Vorster, De Cultureel-Geografische indeling van Nederland: een beredeneerde hierarchie van culturele gebieden en centra (The Cultural-Geographic division of the Netherlands). Rotterdam, Rotterdam University Press, 1967. (2 vols).

55. Coded from (partially non-published) municipal statistical data sources of the Central Bureau of Statistics.

56. Coded from annual publications of the Central Bureau of Statistics: Population of the municipalities of the netherlands per January 1st.

57. Coded from the General Census of 1889 (Published by the Central Bureau of Statistics).

58. Coded from the General Census of 1899 (Published by the Central Bureau of Statistics).

59. Coded from the General Census of 1909 (Published by the Central Bureau of Statistics).

60. Coded from the General Census of 1920 (Published by the Central Bureau of Statistics).

61. Coded from the General Census of 1930 (Published by the Central Bureau of Statistics).

62. Coded from the General Census of 1947 (Published by the Central Bureau of Statistics).

63. Coded from the General Census of 1960 (Published by the Central Bureau of Statistics).

64. Coded from the General Census of 1971 (Published by the Central Bureau of Statistics).

65. Coded from Data per municipality concerning the branches of Industry according to the Census of Industry of 1930 (published by the Central Bureau of Statistics).

66. Coded from the General Census of 1947 (non-published data obtained from the Central Bureau of Statistics).

67. Coded from the General Census of 1960 (Published by the Central Bureau of Statistics).

68. Coded from the General Census of 1947 (Published by the Central Bureau of Statistics).

69. Coded from the General Census of 1960 (Published by the Central Bureau of Statistics).

70. Coded from the General Census of 1960 (Published by the Central Bureau of Statistics).

71. Coded from the General Census of 1971 (provisional figures obtained from the Central Bureau of Statistics).

72. Coded from the General Census of 1960 (Published by the Central Bureau of Statistics).

73. Coded from the General Census of 1960 (Published by the Central Bureau of Statistics).

74. Statistiek der Gemeenten, serie A no. 4, Statistisch Overzicht Verkiezingen 1937, inhoudende gegevens omtrent de verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal, Centraal Bureau voor de Statistiek 1938.

75. Statistiek der Gemeenten, serie A no. 2, Statistisch Overzicht Verkiezingen 1933, inhoudende gegevens omtrent de verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 's-Gravenhage 1935.

76. Statistiek der Gemeenten, serie A no. 3, 's-Gravenhage.

77. Marktanalytisch handboek voor Nederland, Centraal Bureau voor de Statistiek, 's-Gravenhage 1937.

78. Centraal Bureau voor de Statistiek: ongepubliceerde gegevens betreffende de mannelijke werkloosheid per gemeente, maart 1933 en maart 1935.

79. Centraal Bureau voor de Statistiek: ongepubliceerde gegevens betreffende de mannelijke werkloosheid per gemeente, maart 1933 en maart 1935. Gemeentelijke Demografische Documentatie, uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek.

80. Gemeentelijke Demografische Documentatie, uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Volkstelling 31 december 1930.

81. Data verzameld aan de hand van de gepubliceerde verkiezingsuitslagen in een groot aantal (regionale) dagbladen.

82. Marktanalytisch handboek voor Nederland, Centraal Bureau voor de Statistiek, 's-Gravenhage 1937.

83. Geografisch Tijdschrift, nieuwe reeks 23, nr. 1.

Notes

1.1. Volks- en beroepstelling 1 mei 1947. Centraal Bureau voor de Statistiek, afdeling Algemene
tellingen.
Noten

1.2. In de beroepstelling van 1889 is de beroepsbevolking op basis van het uitgeoefende beroep ingedeeld
naar de bedrijfscategorie waar dat beroep naar zijn aard thuishoort. In de tellingen van 1899 en 1930
zijn de beroepsbeoefenaren ingedeeld naar de aard van het bedrijf waarin zij werkzaam zijn,
ongeacht de aard van het door hen uitgeoefende beroep. Een vergelijking tussen 1889 enerzijds en
1899 en 1930 anderzijds is dus niet zonder meer te maken. Zie hiervoor: Bijdragen tot de statistiek
van Nederland. Nieuwe Volgreeks no. XXXII, Inleiding tot de uitkomsten der achtste algemene
tienjaarlijksche volkstelling van 31 december 1899. 's-Gravenhage, 1904. pp 220-221 en 239.
Wat betreft de indeling in bedrijfsklassen is uitgegaan van de indeling van 1930, voor zover mogelijk
zijn de tellingen van 1889 en 1899 daaraan aangepast.

1.3. Van de telling van 1889 heeft men twee uitgebreide delen gepubliceerd met gegevens van iedere
gemeente in de provincies Groningen en Utrecht. Om uiteenlopende redenen is deze opzet herzien en
zijn er over 1889 elf beknopte provinciale delen gepubliceerd in een andere vorm. Er heeft een
herziening plaatsgevonden van de indeling der beroepen over de bedrijfsklassen waardoor de elf
beknopte delen niet zonder meer vergelijkbaar zijn met de twee uitgebreide delen. Tevens zijn in de
elf provinciale delen alleen gemeenten met meer dan 5000 inwoners afzonderlijk opgenomen. (Voor
een uitgebreidere toelichting zie: Uitkomsten der beroepstelling in het Koninkrijk der Nederlanden
op den een en dertigste december 1889. Inleiding bevattende een overzicht van de uitkomsten.
('s-Gravenhage, 1895. pp 9-12). Zowel de elf (beknopte) provinciale delen als de twee uitgebreide
delen zijn verzameld met dien verstande dat van de elf provinciale delen elke afzonderlijk vermelde
gemeente is verzameld maar van de twee uitgebreide delen alleen die gemeenten die niet vermeld
zijn in de beknopte provinciale delen Groningen en Utrecht. Dit betreft de volgende gemeenten (zie
ook noot 1.7):
Provincie Groningen: Adorp, Aduard, Appingedam, Baflo, Beerta, Bellingwolde, Bierum, Eenrum,
Ezinge, Finsterwolde, Grootegast, Grijpskerk, Haren, Hoogkerk, Kantens, Kloosterburen, Leek,
Leens, Loppersum, Marum, Meeden, Middelstum, Midwolda, Muntendam, Nieuwe Pekela, Nieuwe
Schans, Niewolda, Noordbroek, Noorddijk, Oldehove, Oldekerk, Stedum, Termunten, Uithuizen,
Uithuizermeeden, Ulrum, Usquert, Warffum, Wedde, Winsum, 't Zandt, Zuidbroek, Zuidhorn.
Provincie Utrecht: Abcoude-Baambrugge, Abcoude-Proostdij, Achttienhoven, Amerongen,
Benschop, De Bildt, Breukelen-Nijenrode, Breukelen-St.Pieters, Bunnik, Bunschoten, Cothen,
Doorn, Driebergen, Eemnes, Haarzuilens, Harmelen, Hoenkoop, Hoogland, Houten, Jaarsveld,
Jutphaas, Kamerik, Kockengen, Laagnieuwkoop, Langbroek, Leersum, Leusden, Linschoten,
Loenen, Loenersloot, Loosdrecht, Lopik, Maarn, Maarssen, Maarseveen, Maartensdijk, Montfoort,
Mijdrecht, Nigtevecht, Odijk, Oudenrijn, Polsbroek, Renswoude, Ruwiel, Rijsenburg, Schalkwijk,
Snelrewaard, Soest, Stoutenburg, Tienhoven, Tull en 't Waal, Veenendaal, Veldhuizen, Vinkeveen
en Waverveen, Vleuten, Vreeland, Vreeswijk, Werkhoven, Westbroek, Willeskop, Willige Langerak,
Wilnis, Woudenberg, Wijk bij Duurstede, IJsselstein, Zegveld, Zuilen.

1.4. Voor het jaar 1889 is er geen bruikbare staat waarin de gegevens per provincie zijn opgenomen. Om
aan deze cijfers te komen is gebruik gemaakt van de samenvattende staten per provincie: gemeenten
met minder dan 5000 inwoners, 5000-20.000 inwoners, 20.000-100.000 inwoners en de grote
afzonderlijk vermelde gemeenten die niet in deze staten zijn opgenomen. Deze groepen van
gemeenten en de afzonderlijke gemeenten zijn apart verzameld en bij elkaar opgeteld. Eenzelfde
werkwijze is gehanteerd voor de provinciale cijfers van 1889 uitgesplitst naar de positie in het
beroep.

1.5. Omschrijving van de posities in het beroep:
A:
De personen die zijn: hoofd van eene zaak, van eene inrichting, van een bedrijf of
onderneming voor eigen rekening.
7
B:
C:
C/D

1.6. De personen die zijn: hoofd van eene zaak, van eene inrichting, van een bedrijf of
onderneming als bestuurder voor rekening van een ander.
De personen in dienstbetrekking en behoorende tot de gewone werklieden
(handwerkslieden, veldarbeiders, fabrieksarbeiders, scheepsgezellen, matrozen,
loopbedienden, boden, bestellers enz.).
(uitsluitend in 1930 opgenomen): De personen niet tot het eigenlijke bedrijf behorend
(administratief personeel, technisch personeel e.d.).
Voor de gegevens van de positie in het beroep in 1930 is gebruik gemaakt van oorspronkelijk C.B.S.
materiaal. Dit bevat evenwel geen categorie `Totale Beroepsbevolking' zodat dit cijfer alleen
verkregen kon worden door optelling van de verzamelde bedrijfsklassen per positie. De juistheid van
deze gegevens is gecontroleerd door de totalen per positie bij elkaar op te tellen en te vergelijken met
het cijfer opgenomen in de Gemeentelijke Demografische Documentatie (G.D.D.). Dat wil zeggen
het totaal van de posities A, B, C, D en C/D is vergeleken met de Totale Beroepsbevolking in de
G.D.D. Bij optredende verschillen is noodzakelijkerwijs het getal van de verzameling aangehouden
daar de vergelijking niet de mogelijkheid biedt na te gaan in welke positie het verschil zit. Alleen de
bedrijfsklasse waar het verschil optreedt is aangegeven. (Totaal A, B, C, D, C/D -/- Totaal
beroepsbevolking G.D.D.).
Gezien het omvangrijke materiaal en het tijdrovende karakter van het verzamelen is er over 1930 een
keuze gemaakt voor een bepaald aantal gemeenten, te weten de gemeenten die in de beroepstelling
van 1899 afzonderlijk opgenomen zijn. Niet verzameld konden worden de gemeenten die in de
tussenliggende periode opgeheven zijn: Ambt-Almelo, Stad-Almelo, Sloten, Loosduinen, Woensel
(zie ook noot 1.8).

1.7. Bij verschillende gemeenten blijkt de som van de bedrijfsklassen niet gelijk te zijn aan de de
variabele `Totale Beroepsbevolking'. In deze gevallen is het getal van de Totale Beroepsbevolking,
zoals vermeld in de statistiek, aangehouden (Totaal afzonderlijke bedrijfsklassen -/- Totaal
Beroepsbevolking). Het volgende overzicht geeft de verschillen aan tussen het totaal van de
afzonderlijke bedrijfsklassen enerzijds en de Totale Beroepsbevolking anderzijds. Het geslacht wordt
d.m.v. (M) en (V) aangegeven, de posities in het beroep door A, B, C en D.
Totale beroepsbevolking:
Groningen
Winschoten
Deventer
Arnhem
Nijmegen
Bemmel
Nijkerk
Amsterdam
""
Niewer Amstel
""
Haarlem
Zaandam
+1 (V)
-6 (M)
-1 (V)
+1 (M)
-185 (V)
+1 (M)
+1 (M)
+1 (M)
-1 (V)
+2 (M)
-2 (M)
-1 (M)
+1 (M)
8
Wormerveer
's-Gravenhage
Rotterdam
Vlaardingen
Breda
Helmond
's-Hertogenbosch
""
Oss
Prov. Groningen
Prov. N-Holland
Nederland
+2 (V)
-122 (M)
-1 (M)
+5 (M)
-2 (V)
+1 (V)
-27 (M)
+27 (V)
+1 (V)
-100 (M)
-1 (M)
+1 (M)

1.8. Lijst van gemeenten aanwezig in de beroepstelling van 1889 (zie ook noot 1.2):
Bedum
Boer, ten
Delfzijl
Groningen
Hoogezand
Onstwedde
Oude Pekela
Sappemeer
Scheemda
Slochteren
Veendam
Vlagtwedde
Wildervank
Winschoten
Achtkarspelen
Baarderadeel
Barradeel
't Bildt
Bolsward
Dantumadeel
Ferwerderadeel
Franeker
Franekeradeel
Gaasterland
Harlingen
Haskerland
Idaarderadeel
Kollummerland
Leeuwarden
Leewarderadeel
Lemsterland
Menaldumadeel
Oostdongeradeel
Ooststellingwerf
Opsterland
Schoterland
Smallingerland
Sneek
Tietjerksteradeel
Utingeradeel
Westdongeradeel
Weststellingwerf
Wonseradeel
Wymbritseradeel
Assen
Borger
Emmen
Hoogeveen
Meppel
Norg
Odoorn
Smilde
Voorst
Wageningen
Winterswijk
Wisch
Zutphen
Ambt-Almeloo
Ambt-Hardenberg
Avereest
Dalfsen
Deventer
Enschede
Hellendoorn
Hengelo
Kampen
Lonneker
Raalte
Stad-Almelo
Staphorst
Steenwijk
Steenwijkerwold
Tubbergen
Wierden
Zwolle
Zwollerkerspel
Aalten
Apeldoorn
Arnhem
Barneveld
Bemmel
Bergh
Brummen
Culemborg
Ede
Eibergen
Elst
Epe
Ermelo
Gendringen
Groesbeek
Harderwijk
Heerde
Nijkerk
Nijmegen
Oldebroek
Putten
Renkum
Rheden
Tiel
Valburg
9
Amersfoort
Baarn
Rhenen
Utrecht
Zeist
Alkmaar
Amsterdam
Edam
Enkhuizen
Haarlem
Haarlemmermeer
Helder, den
Hilversum
Hoorn
Nieuwer Amstel
Purmerend
Sloten
Texel
Velsen
Weesp
Zaandam
Charlois
Delft
Dordrecht
Gorinchem
Gouda
's-Gravenhage
's-Gravenzande
Katwijk
Kralingen
Leiden
Maassluis
Oud-Beijerland
Ridderkerk
Rotterdam
Schiedam
Sliedrecht
Vlaardingen
Zoeterwoude
Zwijndrecht
Goes
Middelburg
Neuzen, ter
Vlissingen
Zierikzee
Bergen op Zoom
Boxtel
Breda
Deurne en Liessel
Etten en Leur
Helmond
's-Hertogenbosch

1.9. Loon op Zand
Oosterhout
Oss
Princenhage
Roosendaal
Schijndel
Steenbergen
Tilburg
Uden
Veghel
Vught
Woensel
Zevenbergen
Heerlen
Kerkrade
Maasbree
Maastricht
Roermond
Sittard
Venlo
Venraij
Weert
Lijst van gemeenten in de beroepstelling van 1899 apart opgenomen:
Delfzijl
Groningen
Grootegast
Hoogezand
Leek
Nieuwe Pekela
Onstwedde
Oude Pekela
Sappemeer
Scheemda
Slochteren
Veendam
Vlagtwedde
Wildervank
Winschoten (15)
Achtkarspelen
Baarderadeel
Barradeel
't Bildt
Bolsward
Dantumadeel
Ferwerderadeel
Franeker
Franekeradeel
Gaasterland
Harlingen
Haskerland
Hemelumer Oldeferd
Henaarderadeel
Idaarderadeel
Kollummerland
Leeuwarden
Leewarderadeel
Lemsterland
Menaldumadeel
Oostdongeradeel
Ooststellingwerf
Opsterland
Schoterland
Smallingerland
Sneek
Tietjerksteradeel
Utingeradeel
Westdongeradeel
Weststellingwerf
Wonseradeel
Wymbritseradeel (32)
Assen
Borger
Emmen
Hoogeveen
Meppel
Norg
Odoorn (7)
Ambt-Almeloo
Ambt-Hardenberg
Avereest
Borne
Dalfsen
Deventer
Enschede
Haaksbergen
Hellendoorn
Hengelo
Kampen
Lonneker
Losser
Oldenzaal
Raalte
Rijssen
Stad-Almelo
10
Staphorst
Steenwijk
Steenwijkerold
Tubbergen
Wierden
Zwolle
Zwollerkerspel (24)
Aalten
Apeldoorn
Arnhem
Barneveld
Bemmel
Bergh
Brummen
Culemborg
Ede
Eibergen
Elst
Epe
Ermelo
Gendringen
Groesbeek
Harderwijk
Heerde
Nijkerk
Nijmegen
Oldebroek
Putten
Renkum
Rheden
Tiel
Valburg
Voorst
Wageningen
Wamel
Winterswijk
Wisch
Zutphen (31)
Amersfoort
Baarn
Rhenen
Utrecht
Zeist (5)
Alkmaar
Amsterdam
Beverwijk
Bloemendaal
Bussum
Edam
Enkhuizen
Haarlem
Haarlemmermeer
Helder, den
Hilversum
Hoorn
Nieuwer Amstel
Purmerend
Sloten
Texel
Velsen
Weesp
Wormerveer
Zaandam (20)
Alblasserdam
Delft
Dordrecht
Dubbeldam
Gorinchem
Gouda
's-Gravenhage
's-Gravenzande
Hardinxveld
Hillergersberg
Hillegom
Katwijk
Leerdam
Leiden
Loosduinen
Maassluis
Naaldwijk
Noordwijk
Oud-Beijerland
Ridderkerk
Rotterdam
Schiedam
Sliedrecht
Vlaardingen
Woerden
Zwijndrecht (26)
Goes
Hontenisse
Middelburg
Terneuzen
Vlissingen
Zierikzee (6)
Bergen op Zoom
Boxtel
Breda
Deurne en Liessel
Dongen
Etten en Leur
Ginneken
Helmond
's-Hertogenbosch
Loon op Zand
Oosterhout
Oss
Princenhage
Raamsdonk
Roosendaal
Schijndel
Steenbergen
Tilburg
Uden
Veghel
Vught
Woensel
Zevenbergen (23)
Echt
Heerlen
Kerkrade
Maasbree
Maastricht
Meersen
Nederweert
Roermond
Sittard
Vaals
Venlo
Venraij
Weert (13)
203 gemeenten in totaal.
Gemeenten tussen 1899 en 1930 opgeheven:
Ambt-Almelo, Stad-Almelo, Sloten, Loosduinen, Woensel.

2.1. Aantal M werkzaam in Vrije beroepen. Incl. verpleging of verzorging van armen, ouden, zieken,
gebrekkigen, invaliden, krankzinnigen (incl. rijksinrichtingen). Incl. in dienst van den Staat (excl.
posterij, telgraphie, telephonie, landsdrukkerij en ander nijverheidsbedrijf, loods-, haven-,
bakenwezen, onderwijs). Incl. in dienst van eene Provincie, In dienst van eene Gemeente (excl.
gasfabrieken, dienst der openbare werken en ander nijverheidsbedrijf, onderwijs). Incl. in dienst van
een Waterschap.

2.2. Het bevolkingscijfer is per 31 december van elk jaar. Dit cijfer is telkens ontleend aan het volgende
verslagjaar, per 1 januari. Dat heeft als reden dat er meer dan eens, nadat er verslag is gedaan over
een jaar, nog mensen worden bij- of afgeschreven uit de bevolkingsregisters zodat in het volgende
verslagjaar het cijfer per 1 januari afwijkt van dat van 31 december.
11

3.1a. Bij een aantal gemeenten blijkt er een fout in de statistiek te zitten waardoor het bevolkingscijfer per
31 december niet overeenstemt met de veranderingen in de loop der bevolking. Dit betreft de
volgende gemeenten:
Oldehove 1883:
Oldekerk 1898:
Onstwedde 1897:
Veendam 1897:
5
20
50
50
Dokkum 1890:
Rauwerderhem 1886:
-9
-10
Lichtenvoorde 1896:
Rozendaal 1888:
-111
-1
Abcoude-Baambrugge 1896:
Loosdrecht 1891:
Maarsen 1896:
Zeist 1894:
-10
-2
10
-100
Diemen 1882:
Diemen 1892:
Egmond 1896:
Den Helder 1890:
Ilpendam 1890:
Katwoude 1896:
Oterleek 1897:
Oude Niedorp 1890:
Texel 1882:
Wieringen 1888:
Wormerveer 1888:
Zijpe 1896:
1
1
-9
-2
1
1
10
1
4
-2
2
8
Hekendorp 1893:
Leiden 1894:
Maassluis 1894:
Meerkerk 1894:
Nieuwkoop 1895:
Overschie 1891:
Poortugaal 1891:
Pijnacker 1894:
Rietveld 1895:
Stolwijk 1884:
10
5
1
1
-10
-1
-6
-5
10
27
Dinteloord 1885:
Escharen 1896:
Hooge en Lage Zwaluwe 1895:
Loon op Zand 1882:
Oisterwijk 1895:
Raamsdonk 1890:
Udenhout 1895:
-60
10
10
-9
6
9
11
Bergen 1886:
Hoensbroek 1890:
Schinveld 1894:
Venlo 1890:
Weert 1885:
50
-10
-10
30
30
Provincie Friesland 1893:
Provincie Zuid-Holland 1883:
Provincie Noord-Brabant 1897:
1800
-8000
72
Bij de onderstaande gemeenten wordt het verschil in bevolkingscijfer veroorzaakt door latere bij- of
afschrijvingen in het bevolkingsregister zodat het cijfer per 1 januari afwijkt van dat van 31
december (zie ook noot 2.1):
Oude Pekela 1882:
Ulrum 1890:
Usquert 1890:
Ferwerderadeel 1882:
Terschelling 1891:
Vlieland 1891:
Zweeloo 1891:
-1
-1
1
1
2
2
-33
Genemuiden 1899:
Gramsbergen 1898:
Olst 1898:
Raalte 1898:
2
-2
-2
2
Ermelo 1891:
17
12
Westervoort 1891:
Aalsmeer 1891:
Abbekerk 1891:
Alkmaar 1891:
Amsterdam 1891:
Assendelft 1891:
Barsingerhorn 1891:
Beemster 1891:
Bennebroek 1891:
Beverwijk 1891:
Bloemendaal 1891:
Buiksloot 1891:
Bussum 1891:
Edam 1891:
Diemen 1891:
1
-1
-1
125
28
1
-1
-1
2
1
-2
1
-5
2
-2
's-Gravenland 1892:
Haarlem 1891:
Haarlemmermeer 1891:
Heemskerk 1891:
Den Helder 1891:
Hilversum 1891:
Hoorn 1891:
Jisp 1891:
Koog a/d Zaan 1891:
Kortenhoef 1891:
Krommenie 1891:
Landsmeer 1891:
Laren 1891:
Medemblik 1891:
Midwoud 1891:
Muiden 1891:
Naarden 1891:
Nieuwendam 1891:
Nieuweramstel 1891:
Noord Scharwoude 1891:
Opperdoes 1891:
Oude Niedorp 1891:
Ouder Amstel 1891:
Petten 1891:
Purmerend 1891:
Ransdorp 1891:
Sint Maarten 1891:
Sint Pancras 1891:
Sloten 1891:
Spanbroek 1891:
Twisk 1891:
Ursum 1891:
Velzen 1891:
Watergraafsmeer 1891:
Weesperkarspel 1891:
Wevershoof 1891:
Wieringerwaard 1891:
Wognum 1891:
Wormer 1891:
Wormerveer 1891:
Zaandam 1891:
Zandvoort 1891:
Goedereede 1891:
Gorinchem 1891:
Leiden 1890:
"" 1892:
"" 1893:
Leimuiden 1892:
Maassluis 1898:
Rotterdam 1885:
"" 1894:
Woerden 1893:
-1
1
2
1
6
-4
-2
1
-1
1
1
-3
-3
-1
1
-1
-2
17
-17
2
-1
1
-1
-1
-2
-1
-1
1
3
-1
-1
-2
4
-1
-1
1
2
-1
-1
1
3
-1
1
-2
1
1
-1
-1
-10
* 13651
** 33286
1
13
Woubrugge 1893:
-1
Meliskerke 1882:
1
Boxtel 1898:
Breda 1898:
Genderen c.a. 1898:
Heesch 1897:
"" 1898:
Heeswijk 1897:
Helmond 1898:
Mierlo 1898:
Schaijk 1898:
Schijndel 1898:
Uden 1898:
Valkenswaard 1898:
Vessem 1898:
Zeeland 1898:
2
-1
1
-49
-1
49
1
1
-2
-1
1
-1
5
-1
Ubach over Worms 1886:
254
Provincie Groningen 1882:
Provincie Friesland 1882:
Provincie Drenthe 1891:
Provincie Gelderland 1891:
"" 1896:
Provincie Noord-Holland 1882:
"" 1891:
Provincie Zuid-Holland 1890:
"" 1891:
"" 1893:
Provincie Zeeland 1882:
Provincie Noord-Brabant 1898:
*
**
samenvoeging met Delfshaven
samenvoeging met Charlois en
Kralingen
-1
1
-33
18
-111
5
133
1
1
-1
1
-1

3.1b. De gegevens voor de zuigelingen-sterfte zijn geput uit de Gemeentelijke Demografische
Documentatie. Deze bron bevat voor een aantal gemeenten in de periode 1887-1890 geen
afzonderlijke gegevens, maar slechts in een samengevoegde vorm vanuit een later tijdstip
terugberekend.
Voor de volgende gemeenten zijn de gegevens uit de Loop der Bevolking gehaald: Maastricht voor
de jaren 1887 t/m 1890; voorts Ambt-Almelo, Stad-Almelo, Charlois, Kralingen en Woensel alleen
voor 1890.
De jaren 1887 t/m 1898 voor bovenstaande 5 gemeenten alsmede de onderstaande gemeenten voor
het tijdvak 1887-1890 zijn berekend uit het Vijfjarig overzigt van de sterfte naar den leeftijd en de
oorzaken van den dood in elke gemeente van Nederland 1885-90 en 1890-94.
Voor de jaren 1887, 1888 en 1889 is steeds eenvijfde deel van het cijfer voor 1885-90 genomen.
Voor 1890 eenvijfde deel van het cijfer voor 1890-94.
Het betreft de volgende gemeenten:
Ambt-Almelo
Stad-Almelo
Abcoude-Baambrugge
Abcoude-Proostdij
Jaarsveld
Kockengen
Laagnieuwkoop
Lopik
Willige Langerak
Ambt-Doetinchem
Stad-Doetinchem
Balgoij
Overasselt
Echteld
IJzendoorn
Aarlanderveen
Alphen a/d Rijn
Charlois
Kralingen
Oudshoorn
Boschkapelle
Colijnsplaat
Ede
Aardenburg
Hengstdijk
Kats
Kortgene
Sint Kruis
Ossenisse
Stoppeldijk
Aalst
Beers
Bokhoven
Capelle
Deursen
Dieden
Drongelen
Duizel
Eersel
Eindhoven
Engelen
Gassel
Gestel
Heesbeen c.a.
Herpen
Huisseling
Lith
Lithoyen
Maarheeze
Maashees c.a.
Meeuwen c.a.
Oerle
Oijen c.a.
Ravenstein
Soerendonk
Sprang
Stratum
Strijp
Tongelre
Veldhoven c.a.
Vierlingsbeek
Vrijhoeve-Capelle
Waalre
Woensel
Zeelst
Buggenum
Haelen
Nunhem
Hunsel
Ittervoort
Neeritter
Eijsden
Mesch
Oud-Vroenhoven
Sint Pieter
Gronsveld
14
Rijckholt

3.1c. Rotterdam (Oud) in de Demografische Documentatie bestaat mede uit een samenvoeging van acht
andere gemeenten: Charlois, Kralingen, Hillegersberg, Hoogvliet, Overschie, Pernis, Schiebroek en
IJsselmonde. De gegevens voor Charlois en Kralingen zijn uit andere bron verkregen (zie noot 3.1a),
voor de overige zes gemeenten bevat de Demografische Documentatie ook afzonderlijke gegevens.
Deze zijn apart verzameld waardoor het cijfer van Rotterdam (Oud) verlaagd is met de acht eerder
genoemde gemeenten.

3.2a. Uit het voorgaande zal duidelijk zijn dat er verschillen bestaan tussen de som van de afzonderlijke
gemeenten en het provinciaal totaal zoals opgenomen in de Demografische Documentatie.

3.2b. Een viertal gemeenten is op een later tijdstip ingedeeld bij een andere provincie. Het gaat hierbij om:
Vlieland en Terschelling: tot 1942 behorend bij Noord-Holland, daarna bij Friesland;
Urk: tot 1950 behorend bij Noord-Holland, daarna bij Overijssel; en
Oudewater: vanaf 1970 ingedeeld bij Utrecht, daarvoor behorend bij Zuid-Holland.
De provinciale totalen zijn opgenomen zoals ze op het betreffende moment waren, d.w.z. het tijdstip
waarop de verzameling betrekking heeft is bepalend voor de samenstelling van gemeente en
provincie.

3.3. Bij de variabelen `oppervlakte' (afgerond op hectaren) en `aandeel der gemeente in 's Rijks personele
belasting' kunnen kleine verschillen optreden tussen de som van de gemeenten en het provinciale
totaal a.g.v. afronding.

3.4. Het provinciaal totaal van Utrecht is 1 lager dan de som der afzonderlijke gemeenten.

3.5. Er is gebleken dat de bron voor de verzuimpercentages bij een aantal gemeenten onjuiste percentages
vermeldt. Deze percentages zijn gewijzigd, het gaat hierbij om de volgende gemeenten:
1889: Eibergen, Zelhem, Heerhugowaard, Nieuwpoort, Dinther, Etten en Leur, Oud- en Nieuw
Gastel, Eijsden en Oud-Valkenburg.
1890: Enschede, Staphorst, Buren, Hedel, Laag Nieuwkoop, Leusden, Heerhugowaard, Geervliet,
Katwijk, Meerkerk, Nieuwveen, Krabbendijke, Gulpen en Oud-Valkenburg.

3.6. De oppervlakte van de provincie Limburg is 49 ha. lager dan aangegeven in de bron.

3.7. De personele belasting is als volgt samengesteld (omschrijving uit het provinciale verslag Drenthe
1890):
Uitkering door het Rijk van de som, gelijkstaande met 4/5 gedeelte van de zuivere opbrengst der
hoofdsom en rijksopcenten van de belasting op het personeel, gemiddeld over de belastingjaren
1882/3, 1883/4 en 1884/5 in de gemeente geheven.

4.1. Het provinciaal totaal van Zeeland is 7 hoger dan de som van de gemeenten.

5.1. De indeling in schooldistricten is gebaseerd op de wet van 1857 en afgekondigd per Koninklijk
Besluit van 5 december 1857 no. 97, vervolgens gewijzigd per KB van 5 juli 1862 no. 38. Het 1e t/m
het 4e schooldistrict is voor de provincie Noord-Holland samengevoegd.

5.2. Het bevolkingscijfer is gegeven per 31 december van elk jaar.

5.3. Het bevolkingscijfer van 31 december 1880 is ontleend aan de Gemeentelijke Demografische
Documentatie. In enkele gevallen is dit cijfer berekend, enwel voor de volgende gemeenten:
Schoterland, Ambt-Almelo, Stad-Almelo, Ambt-Doetinchem, Driel, Overasselt, Stad-Doetinchem en
IJzendoorn.
15

5.4. Het bevolkingscijfer der gemeenten op 31 december 1869 is berekend op basis van het
bevolkingscijfer op 31 december 1871, daar in de bron dit laatste cijfer de correcties op grond van de
Volkstelling van 1 december 1869 bevat.

5.5. Het bevolkingscijfer van de provincie Zuid-Holland op 31 december 1860 en 1861 is berekend op
basis van het bevolkingscijfer van 31 december 1859.

5.6. In de provincie Zeeland zijn de tijdelijk aanwezigen (polderwerkers e.d.) n.a.v. de Volkstelling 1869
meegeteld bij de bevolking. In 1872 zijn zij weer uit de registers geschrapt. De tijdelijk aanwezigen
zijn in mindering gebracht op de bevolkingscijfers van 31 december 1870 en 1871 voor de volgende
gemeenten (tussen haakjes het aantal tijdelijk aanwezigen):
Aardenburg (15)
Arnemuiden (34)
Biervliet (6)
Borsele (1)
Boschkapelle (4)
Eede (19)
Groede (7)
's-Heerenhoek (2)
Hoofdplaat (4)
Hulst (5)
Kruiningen (15)
Middelburg (230)
Oostburg (11)

5.7. Oostkapelle (1)
Oost- en West-Souburg (578)
Oud-Vossemeer (8)
Poortvliet (1)
Scherpenisse (6)
Schoondijke (49)
Sint Kruis (1)
Sint-Maartensdijk (13)
Stanenisse (3)
Stoppeldijk (2)
Westkapelle (1)
Zonnemaire (5)
Door de gebrekkige statistiek ontbreken gegevens op verschillende tijdstippen:
Tietjerksteradeel en Vlieland: vestigings- en vertrekcijfers 1860 en 1861 ontbreken.
Avereest: vestigings- en vertrekcijfers 1851 ontbreken i.v.m. foutief bevolkingsregister.
Gerverskop: bevolkingscijfers 1851 t/m 1856 ontbreken.
Portengen: vestigings- en vertrekcijfers 1856 ontbreken.
In de provincie Noord-Holland ontbreken voor alle gemeenten de vestigings- en vertrekcijfers over
1860 en 1861 met uitzondering van:
Aalsmeer
Alkmaar
Amsterdam
Avenhorn
Beemster
Beets
Beverwijk
Blaricum
Bloemendaal
Broek op Langedijk
Castricum
Diemen
Enkhuizen
Graft
Haarlem
Haarlemmerliede en
Spaarnwoude
Heemstede
Den Helder
Hoogkarspel
Hoorn
Houtrijk en Polanen
Huizen
Katwoude
Koog aan de Zaan
Kwadijk
Landsmeer
Limmen
Middelie
Midwoud
Monnickendam
Nibbixwoud
Nieuwendam
Nieuwe Nniedorp
Nieuwer-Amstel
Noord-Scharwoude
Opmeer
Oudendijk
16
Oudkarspel
Petten
Schagen
Schellinkhout
Sint-Pancras
Spanbroek
Sijbekarspel
Bloemendaal
Bovenkarspel
Weesperkarspel
Westwoud
Wieringen
Wieringerwaard
Winkel
Wognum
Wormer
Wormerveer
Zaandam
Zaandijk
Zuid-Scharwoude
In de provincie Zuid-Holland ontbreken voor alle gemeenten de vestiging- en vertrekcijfers in de
periode 1851 t/m 1864 met uitzondering van: Ameide, Bergambacht, Gorinchem, Gouda,
's-Gravenhage, 's-Gravenzande, Hillegersberg, Leiden, Maasland, Moerkapelle, Nieuw Lekkerland,
Oegstgeest, Overschie, Rhoon, Rotterdam, Sliedrecht, Tienhoven, Vierpolders, Vlaardingen,
Waddinxveen, Wassenaar en Woubrugge.
Voor een aantal gemeenten ontbreken alleen voor 1851 de vestiging- en vertrekcijfers: Boskoop,
Maassluis, Naaldwijk, Papendrecht en Rijnsburg.
Sommige gemeenten hebben slechts voor een deel van het tijdvak (1851 t/m 1864) vestiging- en
vertrekcijfers.
In de provincie Zeeland ontbreken voor alle gemeenten in 1859 en 1860 de vestiging- en
vertrekcijfers met uitzondering van: Aagtekerke, Bommenede, Dreischor, Driewegen, Elkerzee,
Ellemeet, Goes, 's-Gravenpolder, Grijpskerke, Meliskerke, Oosterland, Oud-Vossemeer, Ouwerkerk
Z, Renesse, Serooskerke (W), Terneuzen, Vrouwenpolder, Wemeldinge, Yerseke, Zonnemaire en
Zoutelande.
Voor een aantal gemeenten ontbreken alleen de vestiging- en vertrekcijfers voor 1860: Bath,
Biggekerke, Oudelande, Rilland en Sas van Gent.
Vertrekcijfers 1856 ontbreken voor: Grijpskerke.
In de provincie Limburg ontbreken voor alle gemeenten in de periode 1859 t/m 1861 de vestiging- en
vertrekcijfers met uitzondering van: Baexem, Eygelshoven, Grubbenvorst, Helden, Heythuysen,
Horn, Horst, Posterholt, Roermond, Roggel, Stevensweert, Venlo, Venray en Voerendaal.
Vestiging- en vertrekcijfers 1859 ontbreken voor: Beegden.
Vestiging- en vertrekcijfers 1859 en 1860 ontbreken voor: Hunsel en Meerlo.
Vestiging- en vertrekcijfers 1860 ontbreken voor: Weert.

6.1. Bij de sommering van gemeenten tot provincies dient rekening gehouden te worden met een aantal
gemeenten die in de loop der tijd van de ene provincie naar de andere zijn overgegaan:
- Terschelling en Vlieland: tot 1942 bij Noord-Holland;
- Urk: tot 1950 bij Noord-Holland;
- Leimuiden: tot 1865 bij Noord-Holland;
- Oudewater: tot 1970 bij Zuid-Holland;
- Uithoorn: tot 1865 bij Zuid-Holland.

6.2. In de provincie Zeeland zijn de tijdelijk aanwezigen (polderwerkers e.d.) in de Volkstelling van
1 december 1869 meegeteld bij de bevolking van de gemeenten waar ze zich op dat moment
bevonden. Twee jaar later zijn ze uit de bevolkingsregisters geschrapt. De godsdienstcijfers in de
Volkstelling zijn daardoor te hoog voor een aantal gemeenten:
Aardenburg (15 tijdelijk aanwezigen)
Arnemuiden (34)
Biervliet (6)
Borsselen (1)
Boschkapelle (4)
Eede (19)
Groede (7)
's-Heerenhoek (2)
Hoofdplaat (4)
Hulst (5)
Kruiningen (15)
Middelburg (230)
Oostburg (11)
Oost en West Souburg (578)
Oostkapelle (1)
Oud-Vossemeer (8)
Poortvliet (1)
Scherpenisse (6)
Schoondijke (49)
St. Kruis (1)
St. Maartensdijk (13)
Stavenisse (3)
Stoppeldijk (2)
Westkapelle (1)
Zonnemaire (5)
17

6.3. De gemeente Katendrecht is in 1873 opgeheven en ontbreekt daardoor in de sterfte-atlas 1860-1874.

6.4. De som van de uitgaven Lager Onderwijs van de gemeenten kent enkele verschillen met de
provinciale totalen:
1869:
Prov. Friesland:
Prov. Utrecht:
Prov. Zuid-Holland:
Prov. Noord-Brabant:
Prov. Limburg:
+97
-97
-192
-325
-1002
1870:
Prov. Groningen:
Prov. Gelderland:
Prov. Zuid-Holland:
Prov. Zeeland:
Prov. Noord-Brabant:
-92
+50
-706
-54
-441
Een aantal gemeenten deed pas na 1 à 2 jaar opgave van de uitgaven Lager Onderwijs. Het
provinciale totaal is verhoogd met deze nagekomen uitgaven:
1869: ƒ11.013,=
1870: ƒ6.665,=

6.5. De som van de inkomsten aan Personele Belasting van de gemeenten kent enkele verschillen met de
provinciale totalen:
1869:
Prov. Groningen:
Prov. Utrecht:
Prov. Noord-Brabant:
-902
+4999
-505
1870:
Prov. Utrecht:
Prov. Noord-Holland:
Prov. Zuid-Holland:
-39
+800
+1843
In een aantal provincies ontbreken de opgaven Personele Belasting van een gemeente. De Personele
Belasting is berekend op basis van vergelijking met voorgaande opgaven en het provinciale totaal is
met eenzelfde bedrag verhoogd:
1869:
1870:

6.6. Prov. Noord-Holland:
2022 (Warmerhuizen)
Prov. Zuid-Holland: 5879 (Boskoop en Leimuiden)
Prov. Noord-Brabant:
7352 (Almkerk, Schijndel en Woensdrecht)
Prov. Noord-Holland:
2022 (Warmerhuizen)
De som van de inkomsten aan schoolgeld van de gemeenten kent enkele verschillen met de
provinciale totalen:
1869:
Prov. Groningen:
Prov. Noord-Brabant:
+24
Almkerk ontbreekt; in de statistiek dezelfde waarde opgenomen als in 1870.
In de provincie Noord-Brabant is het bedrag van het schoolgeld verminderd met de inkomsten uit het
Middelbaar Onderwijs en de Latijnse Scholen:
1869: 4.650
1870: 5.174
18

6.7. De som van de bevolking van de gemeenten (1 januari 1851) kent enige verschillen met de provincie
totalen:
Prov. Gelderland:
Prov. Zuid-Holland:
Prov. Utrecht:
Prov. Noord-Brabant:
Prov. Noord-Holland:
Prov. Limburg:

7.1. SCHOOLDISTRICTEN *)
nr.
provincie
1
Noord-Brabant
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Gelderland
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Zuid-Holland
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Noord-Holland
36
37
38
39
40
41
+106
+1201
+143
-1791
-58
-2531
naam
1e sd ('s-Hertogenbosch)
2e sd (Tilburg)
3e sd (Heusden)
4e sd (Oss)
5e sd (Boxmeer)
6e sd (Veghel)
7e sd (Helmond)
8e sd (Eindhoven)
9e sd (Oirschot)
10e sd (Breda)
11e sd (Zevenbergen)
12e sd (Waalwijk)
13e sd (Bergen op Zoom)
1e sd (Arnhem)
2e sd (Harderwijk)
3e sd (Apeldoorn)
4e sd (Zutphen)
5e sd (Groenloo)
6e sd (Doesburg)
7e sd (Tiel)
8e sd (Geldermalsen)
9e sd (Zaltbommel)
10e sd (Nijmegem)
1e sd ('s-Gravenhage)
2e sd (Delft)
3e sd (Leiden)
4e sd (Woerden)
5e sd (Rotterdam)
6e sd (Schiedam/Vlaardingen)
7e sd (Gouda)
8e sd (Dordrecht)
9e sd (Gorinchem)
10e sd (Sommelsdijk)
11 sd (Rotterdam II)
1e t/m 4e sd (Amsterdam/Hilversum)
5e sd (Haarlem)
6e sd (Alkmaar)
7e sd (Den Helder)
8e sd (Medemblik)
9e sd (Texel)
10e sd (Hoorn)
19
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
11e sd (Purmerend)
12e sd (Zaandam)
Zeeland
1e sd (Middelburg)
2e sd (Zierikzee)
3e sd (Tholen)
4e sd (Goes)
5e sd (Oostburg)
6e sd (Axel)
Utrecht
1e sd (Utrecht)
2e sd (Loenen)
3e sd (Amersfoort)
4e sd (Rhenen)
5e sd (IJsselstein)
Friesland
1e sd (Leeuwarden)
2e sd (Harlingen/Bolsward)
3e sd (Ferweradeel/ O en W-Dongeradeel)
4e sd (Dokkum/Veenwouden)
5e sd (Beesterzwaag)
6e sd (Heerenveen)
7e sd (Lemmer)
8e sd (Sneek)
9e sd (Franeker)
Overijssel 1e sd (Zwolle)
2e sd (Kampen)
3e sd (Deventer)
4e sd (Enschede)
5e sd (Ootmarsum)
6e sd (Ommen)
7e sd (Steenwijk)
8e sd (Almelo-stad)
Groningen
1e sd (Groningen)
2e sd (Zuidhorn)
3e sd (Onderdendam)
4e sd (Appingedam
5e sd (Hoogezand)
6e sd (Winschoten)
7e sd (Veendam/Onstwedde)
Drenthe
1e sd (Assen)
2e sd (Smilde)
3e sd (Borger/Emmen)
4e sd (Hoogeveen)
5e sd (Meppel)
Limburg
1e sd (Maastrich)
2e sd (Meerssen)
3e sd (Heerlen)
4e sd (Sittard)
5e sd (Roermond)
6e sd (Weert)
7e sd (Venlo)
8e sd (Gennep)
*
Onderwijsverslag, 1858/59. Betreft indeling in schooldistricten 1857, gewijzigd
(Zuid-Holland en Overijssel) per Koninklijk Besluit 5 juli 1862 nr. 38.
20

8.1. Voor een aantal gemeenten resteert na controle een verschil in het bevolkingscijfer:
1900
Beerta:
Doniawerstal:
Franeker:
Franekeradeel:
IJlst:
Zuidwolde:
Haaksbergen:
Ootmarsum:
Buurmalsen:
Culemborg:
Echteld:
Gorssel:
Winterswijk:
Anna Paulowna:
Grootebroek:
Noord-Scharwoude:
Sloten NH:
Weesp:
Winkel:
Zuid- en Noord-Schermer:
Hillegom:
Naaldwijk:
Ouderkerk aan den IJssel:
Wassenaar:
Aagtekerke:
Hulst:
Oosterland:
Waarde:
Alphen en Riel:
Gassel:
Geertruidenberg:
Oerle:
105
45
2
-2
-12
10
-27
3
-38
1
20
-2
-1
1
-2
2
-9
-1
1
1
-10
10
-1
-66
15
-20
-12
30
21
20
-5
-1
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Overijssel:
PR Gelderland:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
PR Noordbrabant:
105
-12
3
-20
2
-66
3
14
1901
Noorddijk:
Weststellingwerf:
Stad-Almelo:
Aalten:
Rheden:
Hillegom:
Krimpen aan de Lek:
-10
-60
30
-40
10
10
-3
21
Naaldwijk:
-10
Wassenaar:
PR Zuidholland:
1902
Schoterland:
Stad-Vollenhove:
Wanneperveen:
Rheden:
Westervoort:
De Bilt:
Hellevoetsluis:
Hillegersberg:
Nieuw Helvoet:
Nieuw Lekkerland:
Sas van Gent:
Vlissingen:
Zierikzee:
Strijp:
Vierlingsbeek:
Zevenbergen:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
66
66
-1
-1
1
299
1
-2
* -441
8
* 441
-10
1
-1
1
2
30
-9
8
4
1903
Opsterland:
Amsterdam:
Barendrecht:
's-Gravenhage:
Loosduinen:
Rockanje:
Rotterdam:
Oost- en West-Souburg:
IJzendijke:
PR Friesland:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
2
-5
-1
-42
-5
-1
-1
-1
30
2
-3
-50
-1
1904
Kampen:
Dinxperlo:
Utrecht:
Amsterdam:
Velsen:
Delft:
's-Gravenhage:
Hendrik Ido Ambacht:
Numansdorp:
Oud-Beijerland:
1
-1
-1
-5
-1
-2
-6
-2
-1
-1
Rotterdam:
Strijen: -1
Hontenisse:
Koewacht:
Kruiningen:
Sas van Gent:
Terneuzen:
Zaamslag:
Zuiddorpe:
Heusden:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
*
-4
-2
-2
-1
-2
-2
-1
-1
-1
2
-1
-6
-17
-11
Grenswijziging Hellevoetsluis en
Nieuw Helvoet
1905
Franeker:
Franekeradeel:
Emmen:
Nieuwleusden:
Stad-Ommen:
Druten:
Heerewaarden:
Amsterdam:
's-Gravenhage:
Leiden:
Maassluis:
Haaren:
Raamsdonk:
Sint Geertruid:
Stein:
PR Drenthe:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Noordbrabant:
PR Limburg:
-1
1
1
1
20
-1
1
-3
-6
-1
-1
1
1
** -291
-10
-1
-3
-7
1
** -291
1906
Wijchen:
Utrecht:
Amsterdam:
Nieuwer-Amstel:
's-Gravenhage:
Maassluis:
Ridderkerk:
Breskens:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
1
3
-7
-1
-5
-1
1
-2
1
3
-8
22
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
1907
Den Ham:
Echteld:
Est en Opijnen:
Geldermalsen:
Nederhemert:
Schalkwijk:
IJsselstein:
Amsterdam:
's-Gravenhage:
Rotterdam:
Dussen:
's-Hertogenbosch:
Melick en
Herkenbosch:
PR Overijssel:
PR Gelderland:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Noordbrabant:
1908
Groningen:
Leeuwarderadeel:
Maarn:
Utrecht:
Wijk bij Duurstede:
Rotterdam:
Oostburg:
Veere:
Zierikzee:
Oud-Vroenhoven:
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Zuidholland:
PR Limburg:
1910
Smallingerland:
Dodewaard:
Abcoude-Baambrugge:
's-Gravenhage:
Rotterdam:
Roosendaal en Nispen:
Bergen L:
PR Friesland:
PR Gelderland:
PR Noordholland:
-5
-2
1
-1
-10
-1
10
1
-1
-2
-2
-1
-9
-1
1
1
-2
-2
-3
-1
1
1
-1
-1
-1
-1
-1
10
1
1
1
1
-1
-3
-1
2
5
1
-20
-1
-2
50
368
5
1
-1
PR Zuidholland:
PR Limburg:
-3
368
1911
Smallingerland:
Vlieland:
Wijhe:
Herwen en Aerdt:
Maartensdijk:
Amsterdam:
Oudenbosch:
Princenhage:
Posterholt:
PR Friesland:
PR Overijssel:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
PR Limburg:
21
-1
1
1
1
-1
-1
1
1
21
1
1
1
-1
1
1912
Hoogezand:
Smallingerland:
Amsterdam:
Den Helder:
Alblasserdam:
Dordrecht:
's-Gravenhage:
Rotterdam:
Graauw en Langendam:
Sas van Gent:
Oudenbosch:
Bocholtz:
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Noordholland:
PR Zeeland:
PR Limburg:
1
3
-3
1
-1
1
-1
1
-1
-1
-1
-1
1
3
-2
-2
-1
1913
Delfzijl:
Smallingerland:
Losser:
Pannerden:
Amsterdam:
Haarlem:
Heemstede:
Sloten NH:
's-Gravenhage:
Katwijk:
Rotterdam:
Sommelsdijk:
Kattendijke:
2
3
1
3
-3
1
30
1
-4
-1
-2
1
-1
23
Philippine:
-1
Serooskerke (W):
Zuiddorpe:
Loon op Zand:
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Overijssel:
PR Gelderland:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
PR Noordbrabant:
-1
-1
-2
2
3
1
3
-1
-6
-4
-3
1914
Wildervank:
Aengwirden:
Deil:
Utrecht:
Watergraafsmeer:
Zaandam:
's-Gravenhage:
Rotterdam:
Vlaardingen:
Stavenisse:
Teteringen:
Amstenrade:
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
PR Noordbrabant:
PR Limburg:
-1
1
2
1
1
1
-5
-2
-2
-1
3
25
-1
1
2
1
1
-9
-1
3
25
1915
Kollumerland en Nieuwkruisland:
Smallingerland:
Gendringen:
Amerongen:
Utrecht:
Amsterdam:
Hoorn:
Watergraafsmeer:
Dordrecht:
Rotterdam:
Sommelsdijk:
Zegwaart:
Ginneken en Bavel:
's-Hertogenbosch:
-1
2
1
1
-10
-3
-1
2
2
1
2
1
1
1
24
Uden:
PR Friesland:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Noordbrabant:
2
1
1
-9
-1
4
4
1916
Smallingerland:
Zuidlaren:
Arnhem:
Amsterdam:
Spanbroek:
Watergraafsmeer:
Delft:
Dordrecht:
's-Gravenhage:
Hillegersberg:
Katwijk:
Rotterdam:
Valkenburg ZH:
's-Gravenmoer:
Uden:
PR Friesland:
PR Drenthe:
PR Gelderland:
PR Noordholland:
PR Noordbrabant:
11
-1
-3
-10
1
-1
1
1
-3
1
-1
1
3
1
1
11
-1
-3
-10
2
**
Herziening bevolkingsregister

8.2. Resterende verschillen tussen het totaal aantal personen in de bedrijsklasse ten opzichte van de som
der personen van de onderverdeling naar bedrijfsgrootte:
Amsterdam
verkeer: -5 personen
's-Gravenhage
handel: -6 personen
's-Gravenhage
verkeer: -2 personen
Katwijk
handel: -1 persoon
Vught
verkeer: -1 persoon

8.3. De omschrijving `Primaire krachtwerktuigen' omvat: stoomturbines, cylinderstoommachines, gas-,
olie- en benzinemotoren, windraderen en windmolens, waterraderen en waterturbines.

9.1. Lijst van verzamelde gemeenten Bedrijfstelling 1930:
Delfzijl
Groningen
Hoogezand
Nieuwe Pekela
Onstwedde
Oude Pekela
Veendam
Wildervank
Winschoten
Bolsward
Franeker
Gaasterland
Harlingen
Haskerland
Idaarderadeel
Leeuwarden
Lemsterland
Sneek
Utingeradeel
Assen
Emmen
Hoogeveen
Meppel
Odoorn
Steenwijk
Zwolle
Apeldoorn
Arnhem
Bemmel
Culemborg
Harderwijk
Nijmegen
Renkum
Rheden
Tiel
Wageningen
Wamel *
Zutphen
Amersfoort
Baarn
Utrecht
Veenendaal
Zeist
Alkmaar
Amsterdam
Almeloo
Borne
Deventer
Enschede
Hellendoorn
Hengelo
Kampen
Lonneker
Losser
Oldenzaal
Rijssen
25
Beverwijk
Bloemendaal
Bussum
Edam
Enkhuizen
Haarlem
Den Helder
Hilversum
Hoorn
Purmerend
Velsen
Weesp
Wormerveer
Zaandam
Alblasserdam
Delft
Dordrecht
Gorinchem
Gouda
's-Gravenhage
Hardinxveld
Hillegersberg
Katwijk
Leerdam
Leiden
Maassluis
Oud-Beijerland
Ridderkerk
Rotterdam
Schiedam
Sliedrecht
Vlaardingen
Woerden
Zwijndrecht
Goes
Middelburg
Terneuzen
Vlissingen
Zierikzee
Bergen op Zoom
Boxtel
Breda
Dongen
Eindhoven
Helmond
's-Hertogenbosch
Loon op Zand
Oosterhout
Oss
Raamsdonk
Roosendaal
Tilburg
Vught
Zevenbergen
Heerlen
Kerkrade
Maastricht
Meerssen
Roermond
Sittard
Vaals
Venlo
* Apart bestand

9.2. In 1920 zijn de gemeenten Oud-Vroenhoven en St. Pieter opgeheven en samengevoegd met
Maastricht. In de bron zijn de bevolkingscijfers van de opgeheven gemeenten geheel opgenomen in
het vertrekcijfer en bij Maastricht zowel in het bevolkings- als in het vestigingscijfer. De betreffende
vertrek- en vestigingscijfers zijn niet verzameld en op het provinciaal vestigings- en vertrekcijfer zijn
dezelfde waarden in mindering gebracht.
Voor een aantal gemeenten resteert na controle een verschil in het bevolkingscijfer:
1917
Appingedam:
Bellingwolde:
Kantens:
Arnhem:
Renkum:
Wageningen:
Doorn:
Renswoude:
Tienhoven U:
-1
1
10
-1
1
-1
-10
1
10
26
Amsterdam:
-1
Haarlem:
Obdam:
Watergraafsmeer:
Alphen aan den Rijn ZH:
Dordrecht:
's-Gravendeel:
Hillegersberg:
Katwijk:
-1
-10
1
* 7657
-5
-2
10
-1
Langerak:
Rotterdam:
10
22
Sas van Gent:
Gennep:
Obbicht en Papenhoven:
Venray:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
PR Limburg:
-1
100
2
376
1
-1
14
-1
378
1918
Zweeloo:
Houten:
Alkmaar:
Amsterdam:
Haarlem:
Nieuwer-Amstel:
Dordrecht:
Maassluis:
Nieuw Lekkerland:
Rotterdam:
's-Hertogenbosch:
PR Drenthe:
PR Gelderland:
PR Utrecht:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Noordbrabant:
1
1
1
-2
2
1
-2
100
-1
4
-1
1
-1
1
2
1
-1
1919
Groningen:
Schiermonnikoog:
Dordrecht:
's-Gravenhage:
Heukelum:
Meerkerk:
Molenaarsgraaf:
Monster:
Rotterdam:
Zoeterwoude:
Eindhoven:
Raamsdonk:
Steenbergen:
Waalwijk:
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Zuidholland:
PR Noordbrabant:
1921
Reeuwijk:
Rotterdam:
Sas van Gent:
27
1
-1
-3
1
1
1
2
1
4
1
* 39232
-2
1
1
1
-1
6
1
-1
17
-1
Yerseke: -2
Zaamslag:
's-Gravenmoer:
Hunsel:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
PR Noordbrabant:
PR Limburg:
1922
Baflo:
Holten:
IJsselmuiden:
Amsterdam:
Medemblik:
Melissant:
Koudekerke:
PR Friesland:
1923
Delfzijl:
Achtkarspelen:
Utingeradeel:
Emmen:
Hoogeveen:
Sleen:
Rossum:
Zutphen:
Alkmaar:
Amsterdam:
Nieuwe Niedorp:
Boskoop:
Rotterdam:
IJsselmonde:
Hontenisse:
's-Gravenmoer:
Reusel:
Heerlen:
Horst:
Roermond:
PR Groningen:
PR Friesland:
PR Drenthe:
PR Gelderland:
PR Noordholland:
PR Zuidholland:
PR Zeeland:
PR Noordbrabant:
PR Limburg:
1924
36
1
1
16
-3
1
1
-10
-3
3
-1
1
-20
-20
-10
1
1
1
2
1
-1
1
2
-1
14
-1
4
15
-1
1
1
1
1
1
-1
1
2
2
3
12
18
1
2
1
geen
1925
28
Dantumadeel:
Dokkum:
* 1394
Oostdongeradeel:
Westdongeradeel:
Deurne:
Leende:
Maarheeze:
* -450
* -808
* -136
* 783
-15
* 1394
1926
Emmen:
Hillegom:
Schiedam:
Vlaardingen:
Vlaardinger-Ambacht:
Overslag:
Serooskerke (W):
Veere:
Vrouwenpolder:
-6
4
-4
-15
15
-1
* -84
1
* 84
1927
Pijnacker:
PR Zeeland:
10
-142
1928
geen
1929
Hoevelaken:
Horssen:
Herten:
*
grenswijziging
-2
2
-1
De volkstellingsjaren 1920 en 1930 zijn gecontroleerd door geboorte en sterfte, vestiging en vertrek
per provincie op te tellen en te vergelijken met het provinciaal totaal in de bron. Dit levert een
verschil op in 1930: de som van de sterfte in de prov. Noord-Holland is één hoger dan het totaal van
de provincie.

10.1. Voor een aantal gemeenten resteert na controle een verschil in het bevolkingscijfer. In alle gevallen
is dat het gevolg van grenswijzigingen:
1932
's-Hertogenbosch:
Vught:
1936
Goor:
Markelo:
Kapelle:
Schore:
1937
IJsselmuiden:
Anna Paulowna:
Barsingerhorn:
Middelie:
2496
Wieringen:
Winkel:
Nootdorp:
Haaren:
Oisterwijk:
1938
Lith:
Melick en Herkenbosch:
Roermond:
-250
-483
-32
32
-30
30
-3015
11
182
811
21
-422
48
-48
-1532
1264
-1264
29

10.2. Na controle van de som der godsdiensten per gemeente in vergelijking met het bevolkingstotaal 1920
resteert een aantal verschillen:
Driebergen: 1; Broek in Waterland: 20; Hellevoetsluis: 1.

10.3. De testen op deze drie godsdiensttellingen zijn foutloos. Wel dient een viertal missings nog
opgespoord te worden.

10.4. Deze godsdiensttelling bevat afrondingen op vijf- en tientallen. Exacte controle is a.g.v.
afrondingsverschillen niet mogelijk. Het maximale afrondingsverschil tussen de som van de
afzonderlijke godsdiensten en het bevolkingsaantal in de gemeente is 20.

10.5. De orthodoxiefactor is bepaald ter onderscheiding van orthodoxe en niet-orthodoxe (=vrijzinnige)
Nederlands Hervormden. De N.H. Kerk kende vier richtingen/modaliteiten: de vrijzinnige, ethische,
confessionele en gereformeerde. De confessionele en gereformeerde richting zijn als orthodox
opgevat, de vrijzinnige en ethische als niet-orthodox.
De factor is bepaald op grond van predikantsplaatsen in een gemeente en geeft de verhouding aan
tussen het aantal orthodoxe en het totaal aantal predikanten. De factor heeft een waarde tussen 1
(alle predikanten zijn orthodox) en 0 (geen der predikanten is orthodox).
Uitgaande van het gegeven dat in de meeste kerkelijke gemeenten de predikant door de meerderheid
der gemeenteleden wordt gekozen bevat het produkt van Orthodoxiefactor en Aantal Nederlands
Hervormden een schatting van het aantal orthodox hervormden in een gemeente.
De factor is bepaald met behulp van bronnen uit de jaren 20 en 30 en betreft voor een deel de
levensgeschiedenis van de predikanten. De factor is dus te gebruiken voor de jaren 20 en eventueel
nog iets eerder.

10.6. Twee afzonderlijke gezindten in de Volkstelling van 1849 zijn niet apart verzameld. Gezien het zeer
geringe aantal Kwakers en Armenianen, resp. vier en één in geheel Nederland, zijn zij opgeteld bij
de categorie `Onbekend, geen'. De telling van 1849 heeft de feitelijke bevolking geregistreerd, de
tellingen van 1859 en 1879 betreffen de werkelijke bevolking.
Na controle blijkt een aantal verschillen over te blijven tussen de bevolking en de som van de
afzonderlijke godsdiensten:
1849
geen verschillen
1859
Ferwerderadeel:
Franekeradeel:
Hennaarderadeel:
Aalten:
Alkmaar:
Zaandam:
-1
1
1
-1
-1
1
1879
Bathmen:
Laren GLD:
Dirksland:
Heerjansdam:
Oudshoorn:
Genderen:
Steenbergen:
Vught:
1
1
-2
1
1
28
-1
28
30

10.7. De samenstelling van de gemeenten in 1809 en 1829 is ingedeeld naar het tijdstip van 1849.

10.8. Ontbrekende gegevens en aanvullingen:
Overijssel
Denekamp en Tubbergen: alleen het bevolkingsaantal in 1809 beschikbaar.
Voor de samengestelde gemeente (Denekamp-Tubbergen) is de score op de onderstaande variabelen
als volgt:
8005
7516
3
52
Bevolking
Rooms Katholieken
Oud Katholieken
Nederlands Hervormden
Evangelisch Luthers
Doopsgezinden
Remonstranten
Israelieten
Overige kerkelijke gezindten
Gelderland
Voor de volgende gemeenten is alleen het bevolkingsaantal van 1809 gegeven: Ammerzoden,
Brakel, Gameren, Hedel, Heerewaarden, Hurwenen, Kerkwijk, Nederhemert, Poederoijen en
Rossum.
Complete gegevens van 1807 beschikbaar voor: Groesbeek, Heumen, Millingen aan de Rijn,
Ubbergen en Wijchen.
Utrecht
In twee gevallen is er sprake van gemeenten die in 1809 een eenheid vormden en daarna gesplitst
zijn, dus in 1809 is er alleen een score voor de samengestelde gemeenten op de volgende variabelen:
Cabouw en Zevender:
Bevolking:
Rooms Katholieken:
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
Evangelisch Luthers:
Doopsgezinden:
Remonstranten:
Israelieten:
Overige kerkelijke gezindten:
186
156
29
1
Wilnis en Oudhuizen:
Bevolking:
Rooms Katholieken:
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
Evangelisch Luthers:
Doopsgezinden:
Remonstranten:
Israelieten:
Overige kerkelijke gezindten:
1139
582
556
1
31
Noord-Holland
Samengestelde gemeente in 1809, later gesplitst. De variabelen hebben de volgende score:
Naarden-Bussum:
Bevolking:
2498
Rooms Katholieken:
853
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
141
Evangelisch Luthers:
89
Doopsgezinden:
3
Remonstranten:
Israelieten:
142
Overige kerkelijke gezindten:
Zuid-Holland
Voor de gemeenten Aarlanderveen en Hazerswoude dateren de data uit 1812.
De gemeenten Tempel en De Vennip vormen gemeenten zonder inwoners.
Samengestelde gemeenten:
Adolphsland (= Den Bommel en Ooltgensplaat):
Bevolking:
2061
Rooms Katholieken:
354
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
1703
Evangelisch Luthers:
4
Doopsgezinden:
Remonstranten:
Israelieten:
Overige kerkelijke gezindten:
Leerdam (incl. Schoonrewoerd):
Bevolking:
Rooms Katholieken:
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
Evangelisch Luthers:
Doopsgezinden:
Remonstranten:
Israelieten:
Overige kerkelijke gezindten:
Rijsoort en Strevelshoek:
Bevolking:
Rooms Katholieken:
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
Evangelisch Luthers:
Doopsgezinden:
Remonstranten:
Israelieten:
Overige kerkelijke gezindten:
2476
22
2350
50
3
51
154
2
151
1
32
Zeeland
Voor de volgende gemeenten is alleen het bevolkingsaantal voor 1799 gegeven: Aardenburg, Axel,
Biervliet, Boschkapelle, Breskens, Cadzand, Clinge, Eede, Graauw en Langendam, Groede, Heille,
Hengstdijk, Hoek, Hontenisse, Hoofdplaat, Hulst, Koewacht, Nieuwvliet, Oostburg, Ossenisse,
Overslag, Philippine, Retranchement, Sas van Gent, Schoondijke, Sint Anna ter Muiden, Sint
Jansteen, Sint Kruis, Sluis, Stoppeldijk, Terneuzen, Waterlandkerkje, Westdorpe, IJzendijke,
Zaamslag, Zuiddorpe, Zuidzande.
Gemeente Vlissingen bevat complete cijfers voor het jaar 1805.
Noord-Brabant
Samengestelde gemeente in 1809:
Oirschot en Best:
Bevolking:
Rooms Katholieken:
Oud Katholieken:
Nederlands Hervormden:
Evangelisch Luthers:
Doopsgezinden:
Remonstranten:
Israelieten:
Overige kerkelijke gezindten:
5366
5248
86
4
1
27
Limburg
Gegevens voor het jaar 1803:
Gemeenten: Berg en Terblijt, Broeksittard, Houthem L, Hulsberg, Kerkrade, Klimmen, Mheer,
Nieuwenhagen, Noorbeek, Schaesberg, Schinnen, Slenaken, Spaubeek, Valkenburg Houthem L,
Voerendaal, Wijlre.
Gegevens voor het jaar 1807:
Gemeenten Eijsden en Sint Geertruid.
Voor een aantal gemeenten is alleen het bevolkingscijfer voor 1808 gegeven: Bocholtz, Borgharen,
Bunde, Eygelshoven, Geulle, Hoensbroek, Nuth, Simpelveld, Sint Pieter, Strucht, Ubach over
Worms.
Resterende verschillen in 1809 a.g.v. onnauwkeurige bron:
Gemeente:
Delfzijl:
Nieuwolda:
Leeuwarderadeel:
Ooststellingwerf:
Sneek:
Borger:
Ambt Delden:
Enschede:
Oldenzaal:
Dinxperlo:
Kamerik Mijzijde:
Zuid en Polsbroek:
100
10
3
1
10
-400
50
10
9
10
9
2
33
Alkemade:
Kralingen:
Leiden:
Rockanje:
Rotterdam:
Heinkenszand:
Veere:
Bergen op Zoom:
Oosterhout:
Vught:
PR Noordholland:
PR Zeeland:
-20
118
3
1
-20
5
10
-2
-2
-2
200
28

10.9. Ontbrekende gegevens en aanvullingen:
Noord-Brabant
Voor alle gemeenten in Noord-Brabant ontbreekt het bevolkingscijfer 1829 behalve voor de
gemeenten: Bergen op Zoom, Breda, Eindhoven, Geertruidenberg, Grave, Helmond,
's-Hertogenbosch, Heusden, Oosterhout, Roosendaal en Nispen, Tilburg, Willemstad.

11.2. Inclusief Oud-Katholieken.

11.3. Van de Tweede-Kamerverkiezingen van 1982, 1981, 1977 en 1972 zijn de tapes met uitslagen van
het CBS overgenomen en aan de Databank gekoppeld.

11.4. In de voorlopige uitslagen varieert het aantal kleine partijen per provincie. Om deze reden zijn alle
kleine partijen bijeengenomen in de categorie `Overige'.

11.5. Verkiezingen 1967 (variabelen: aantal kiesgerechtigden; aantal kiesgerechtigden, waarvan met
volmacht; aantal stemmen; aantal geldige stemmen; stemmen op de K.V.P.; stemmen op de P.v.d.A.;
stemmen op de V.V.D.; stemmen op de A.R.P.; stemmen op de C.H.U.; stemmen op de C.P.N.;
stemmen op de P.S.P.; stemmen op de S.G.P.; stemmen op de Lijst Voogd; stemmen op de
Boeren-Partij; stemmen op het G.P.V.; stemmen op de Liberale Volkspartij; stemmen op de
Noodraad; stemmen op Landsbelangen; stemmen op de Lijst-Machiela; stemmen op de
Lijst-Rodermond; stemmen op de Partij van het Recht; stemmen op de Lijst-Germeaux; stemmen op
de Christen-Democraten Unie; stemmen op D'66; stemmen op de Lijst van Breukelen-Grein;
stemmen op de C.N.V.P.; stemmen op de Partij voor Ongehuwden).
Resterende verschillen tussen het totaal aantal uitgebrachte stemmen en de som van de op de
afzonderlijke partijen uitgebrachte stemmen:
Haelen:
-3
Munstergeleen:
-10

12.1. Verkiezingen 1959 (variabelen: aantal kiesgerechtigden; aantal kiesgerechtigden, waarvan met
volmacht; aantal stemmen; aantal geldige stemmen; stemmen op de P.v.d.A.; stemmen op de K.V.P.;
stemmen op de A.R.P.; stemmen op de V.V.D.; stemmen op de C.H.U.; stemmen op de Bruggroep
(Diss. Comm., Lijst Wagenaar); stemmen op de S.G.P.; stemmen op de C.P.N.; stemmen op de
Boeren-Partij; stemmen op de Partij voor Landbouw en Middenstand; stemmen op het G.P.V.;
stemmen op de P.S.P.; stemmen op de Pos. Chr. Nat. Unie (Lijst Van Os/Poot)).
Resterende verschillen tussen het totaal aantal uitgebrachte stemmen en de som van de op de
afzonderlijke partijen uitgebrachte stemmen:
Steenbergen:
-100
Ubach over Worms:
-1

12.2. Incl. gescheiden van tafel en bed en incl. gehuwd niet-samenwonend met echtgenoot.

12.3. Definitie 1960.

12.4. Incl. gehuwd niet-samenwonend met echtgenoot.

12.5. Incl. tijdelijk niet-werkenden.

12.6. Voornaamste bron van inkomen in 1970: pensioen.

12.7. Excl. landarbeiders.
34

12.8. Incl. inkomen onbekend.

12.9. Excl. Humanisten.

13.1. Nederlands Hervormd, Gereformeerde Kerk (vrij), Overig Gereformeerd, Evangelisch-Luthers,
Doopsgezind, Remonstrant.
12.10 Geref. Kerken, Geref. Kerk (vrij), Overig Geref.
12.11 Excl. zonder nationaliteit.
12.12 Excl. werkt op eigen adres.
12.13 Zowel eigen woningen als huurwoningen.

14.1. De opgehaalde handtekeningen onder het Volkspetitionnement 1878 staan vaak dorpsgewijs
vermeldt. De dorpen zijn toegedeeld aan de gemeente waar ze bij horen. Bij deze gemeentelijke
indeling heeft zich een aantal problemen voorgedaan:
a)
Een aantal dorpen hoort bij twee gemeenten. In deze gevallen is het aantal
handtekeningen verdeeld over de gemeenten.
b)
Almelo en Delden zijn in het petitionnement opgenomen zonder onderscheid naar Stad
en Ambt. De handtekeningen zijn over Stad en Ambt verdeeld naar rato van het aantal
protestanten. Bij Krimpen is dezelfde werkwijze gevolgd voor de verdeling over
Krimpen aan de IJssel en Krimpen aan de Lek.
c)
Prins Alexanderpolder vormt geen gemeente en bestond na vorming in 1874 uit
grondgebied van de gemeente Hillegersberg, Rotterdam, Capelle a/d IJssel,
Nieuwerkerk a/d IJssel en Zevenhuizen. Omdat Hillegersberg en Rotterdam apart
vermeld staan in het petitionnement zijn de handtekeningen van Prins
Alexanderpolder verdeeld over Capelle, Nieuwerkerk en Zevenhuizen, naar rato van
het aantal protestanten.
d)
Kloosterhille (Fr.) is niet terug te vinden als dorp en is opgevat als Kootstertille in de
gemeente Achtkarspelen.
e)
Het dorp Oosterend (Fr.) is toegedeeld aan de gemeente Opsterland. In de gemeenten
Terschelling en Hennaarderadeel komt Oosterend eveneens voor. Indeling bij deze
gemeenten lijkt onwaarschijnlijk. Uit de andere dorpen van Terschelling is geen enkele
handtekening afkomstig, in Henneradeel ligt Oosterend vlak bij Welsrijp. De omvang
is zeer gering zodat eventuele handtekeningen opgenomen zullen zijn in die van
Welsrijp dat wel in het petitionnement voorkomt.
Een en ander heeft tot de volgende indeling geleid:
GRONINGEN
Niezijl:
Stadskanaal:
verdeeld over Grijpskerk en Zuidhoorn
verdeeld over Onstwedde en Wildervank
FRIESLAND
Akkerwoude: bij Dantumadeel
Birdaard:
verdeeld over Dantumadeel en Ferwerderadeel
Kloosterhille: bij Achtkarspelen (Kootstertille)
De Knijpe:
bij Schoterland
Mildam:
bij Schoterland
Murmerwoude:
bij Dantumadeel
35
Oosterend:
Veenwoudsterwal:
bij Opsterland
verdeeld over Dantumadeel en Tietjerksteradeel
OVERIJSSEL
Almelo:
Delden:
Heemse:
verdeeld over Ambt (35%) en Stad (65%)
verdeeld over Ambt (61%) en Stad (39%)
bij Ambt-Hardenberg
GELDERLAND
Woestehoeve, Loenen: verdeeld over Apeldoorn en Valburg
UTRECHT
Ter Aa:
bij Loenersloot
Abcoude:
bij Abcoude-Proostdij
Baambrugge: bij Abcoude-Baambrugge
Blauwkapel:
verdeeld over Maartensdijk en Utrecht
Elst:
verdeeld over Amerongen en Rhenen
ZUID-HOLLAND
Krimpen:
verdeeld over Krimpen a/d IJssel (50%) en Krimpen a/d Lek (50%)
Prins Alexanderpolder: verdeeld over Capelle a/d IJssel (38%), Nieuwerkerk a/d IJssel (31%) en
Zevenhuizen (31%).
NOORD-BRABANT
Giessen Rijswijk:
bij Giessen
's-Grevelduin Capelle: bij Capelle
Wijk bij Heusden:
bij Heusden

15.1. Vijf gemeenten zijn in de loop van de tijd overgegaan van de ene naar de andere provincie. Deze
gemeenten hebben twee Wageningencode's gekregen. De meest recente indeling is in de Databank
opgenomen:
1864
1942
1942
1950
1970

16.1. 11 - A1
12 - A2
13 - A3
14 - A4
31 - C1
32 - C2
33 - C3
34 - C4

17.1. Leimuiden
Terschelling
Vlieland
Urk
Oudewater
rural
municipalities
21 - B1
22 - B2
23 - B3
24 - B4
urbanized rural
municipalities
35 - C5
big cities
cities
1 = not present
2 = present
9 = municipality abolished or not yet established
36

18.1. 1 = state police (national)
2 = municipal police (local)
9 = municipality abolished or not yet established

19.1. indicated value is coded
00000 = municipality is no educational centre
99999 = municipality abolished or not yet established

20.1. 0 = municipality is no educational centre
1 = incomplete centre
2 = complete centre
9 = municipality abolished or not yet established

21.1. number of beds is coded
0000 = municipality is no hospital centre
9999 = municipality abolished or not yet established

22.1. indicated value is coded
0000 = municipality is no administrative centre
9999 = municipality abolished or not yet established

23.1. 0 = municipality is no economic centre
1 = small economic centre
2 = large economic centre
9 = municipality abolished or not yet established

24.1. 0 = municipality is no cultural centre
1 = incomplete cultural centre
2 = complete cultural centre
9 = municipality abolished or not yet established

25.1. Deze variabelen (Oppervlakte in km² in 1930 en in 1939; bevolkingsdichtheid (inw. per km² land) in
1930 en in 1939; mannelijke bevolking in 1880, 1947 en in 1950; vrouwelijke bevolking in 1880,
1939, 1947 en in 1950; totale bevolking in 1890, 1900, 1910, 1920 en in 1930.
Deze bovenstaande variabelen zijn, evenals de variabelen `geboortenoverschot' (cijfers voor
vijf-jaarlijkse perioden gedurende 1881-1970) en `vestigingsoverschot' (cijfers voor vijf-jaarlijkse
perioden gedurende 1881-1970), gebaseerd op de Gemeentelijke Demografische Documentatie. Voor
de jaren 1850-1945 betekent dit dat er soms gemeenten in samengevoegde vorm een waarde hebben
op een tijdstip dat de gemeente in deze vorm nog niet bestond. Het betreft de volgende gemeenten:
Hoogezand (incl. Sappermeer²)
Almelo (Ambt- en Stad-Almelo)
Enschede (incl. Lonneker²)
Hardenberg (Ambt-² en Stad-Hardenberg²)
Ommen (Ambt-² en Stad-Ommen²)
Doetinchem (Ambt- en Stad-Doetinchem)
Overasselt (incl. Balgoij)
Maasdriel (naamsverandering: Driel)
Echteld (incl. IJzendoorn)
Abcoude (Abcoude-Baambrugge, Abcoude Proostdij)
Breukelen (Breukelen-Nijenrode², Breukelen-St. Pieter²)
Driebergen-Rijsenburg (Driebergen², Rijsenburg²).
Kockengen (incl. Laagnieuwkoop)
37
Lopik (incl. Jaarsveld, Willige Langerak)
Haarlem (incl. Schoten²)
Langedijk (incl. Broek op Langedijk², Noord-Scharwoude², Oud-Karspel², Zuid-Scharwoude²)
Alphen aan de Rijn (incl. Aarlanderveen, Oudshoorn)
Aardenburg (incl. Eede, St. Kruis)
Kortgene (incl. Colijnsplaat, Kats)
Vogelwaarde (incl. Boschkapelle, Hengstdijk, Ossenisse, Stoppeldijk)
Beers (incl. Gassel)
Eersel (incl. Duizel c.a.)
Eethen (incl. Drongelen c.a., Meeuwen c.a., Genderen Eethen en Heesbeen)
Engelen (incl. Bokhoven)
Eindhoven (incl. Gestel en Blaarthem, Stratum, Strijp, Tongelre, Woensel)
Lith (incl. Lithooijen, Oijen en Teeffelen)
Maarheeze (incl. Soerendonk)
Ravenstein (incl. Deurssen c.a., Dieden c.a., Herpen, Huisseling c.a.)
Sprang-Capelle (Capelle, Sprang, Vrijhoeve-Capelle)
Veldhoven (incl. Oerle, Zeelst)
Vierlingsbeek (incl. Maashees en Overloon)
Waalre (incl. Aalst)
Eijsden (incl. Mesch)
Gronsveld (incl. Rijckholt)
Haelen (incl. Buggenum, Nunhem)
Hunsel (incl Ittervoort, Neeritter)
Maastricht (incl. Oud-Vroenhoven, St. Pieter)
²
Naast de samengevoegde vorm hebben deze gemeenten ook nog een waarde voor de
oorspronkelijke vorm.

26.1. Na controle van de variabelen `Nederlands Hervormden' (1889, 1899 en 1909), `Waals Hervormden'
(1889, 1899 en 1909), `Remonstranten' (1889, 1899 en 1909), `Christelijk Gereformeerden' (1889,
1899 en 1909), `Doopsgezinden' (1889. 1899 en 1909), `Evangelisch Luthers' (1889, 1899 en 1909),
`Hersteld Evangelisch Luthersen' (1889, 1989 en 1909), `Gereformeerde Kerken' (1889, 1899 en
1909), `Rooms Katholieken' (1889, 1899 en 1909), `Oud Katholieken' (1889, 1899 en 1909),
`Nederlands Israelieten' (1889, 1899 en 1909), `Portugees Israelieten' (1889, 1899 en 1909) en
`Overig, onbekend of geen kerkelijke gezindte' (1889, 1899 en 1909) resteert een aantal verschillen.
In 1909 is het bevolkingsaantal (variabelen: mannelijke bevolking en vrouwelijke bevolking) lager
dan de som van de afzonderlijke godsdiensten voor de volgende gemeenten:
Hengelo O:
-10
Abcoude-Baambrugge:
-20
Heemstede:
-3
Hilversum:
-1
Baexem:
-10

27.1. Gemeentelijst verkiezingsgegevens 1922, 1925 en 1929
Appingedam
Bedum
Bellingwolde
Boer, ten
Delfzijl
Groningen
Grootegast
Haren
Hoogezand
Leek
Marum
Nieuwe Pekela
Onstwedde
Oude Pekela
Sappemeer
Scheemda
38
Slochteren
Veendam
Vlagtwedde
Wildervank
Winschoten (21)
Achtkarspelen
Baarderadeel
Barradeel
Bildt, het
Bolsward
Dantumadeel
Doniawerstal
Ferwerderadeel
Franeker
Franekeradeel
Gaasterland
Harlingen
Haskerland
Hemelumer Oldefert
Hennaarderadeel
Idaarderadeel
Kollummerland
Leeuwarden
Leewarderadeel
Lemsterland
Menaldumadeel
Oostdongeradeel
Ooststellingwerf
Opsterland
Schoterland
Smallingerland
Sneek
Tietjerksteradeel
Utingeradeel
Westdongeradeel
Weststellingwerf
Wonseradeel
Wymbritseradeel (33)
Anlo
Assen
Beilen
Borger
Coevorden
Emmen
Hoogeveen
Meppel
Odoorn
Rhoden
Sleen
Smilde
Vries (13)
Almeloo
Ambt-Hardenberg
Ambt Ommen
Avereest
Borne
Dalfsen
Denekamp
Deventer
Diepenveen
Enschede
Haaksbergen
Ham, den
Hellendoorn
Hengelo
Kampen
Lonneker
Losser
Markelo
Oldenzaal
Olst
Ommen
Raalte
Rijssen
Stad-Ommen
Staphorst
Steenwijk
Steenwijkerwold
Tubbergen
Vriezenveen
Weerselo
Wierden
Zwolle
Zwollerkerspel (33)
Aalten
Apeldoorn
Arnhem
Barneveld
Bemmel
Bergh
Borculo
Brummen
Culemborg
Didam
Doetinchem
Druten
Ede
Eibergen
Elst
Epe
Ermelo
Gendringen
Gorssel
Groesbeek
Harderwijk
Heerde
Herwen en Aerdt
Huissen
Laren
Lichtenvoorde
39
Lochem
Neede
Nijkerk
Nijmegen
Oldebroek
Putten
Renkum
Rheden
Tiel
Ubbergen
Valburg
Voorst
Wageningen
Wamel
Winterswijk
Wisch
Zelhem
Zevenaar
Zutphen (45)
Amersfoort
Baarn
Bilt, de
Driebergen
Rhenen
Rijsenburg
Soest
Utrecht
Veenendaal
Zeist
Zuilen (11)
Alsmeer
Alkmaar
Amsterdam
Anna Paulowna
Beemster
Bergen
Beverwijk
Bloemendaal
Bussum
Castricum
Edam
Enkhuizen
Haarlem
Haarlemmermeer
Heemstede
Helder, den
Hilversum
Hoorn
Huizen
Krommenie
Laren
Naarden
Nieuwer Amstel
Purmerend
Schoten
Texel
Velsen
Weesp
Wieringen
Wormerveer
Wijk aan Zee
Zaandam
Zandvoort
Zijpe (34)
Alblasserdam
Alkemade
Alphen aan de Rijn
Bodegraven
Boskoop
Capelle a/d IJssel
Delft
Dordrecht
Gorinchem
Gouda
's-Gravenhage
's-Gravenzande
Hardinxveld
Hillegersberg
Hillegom
Katwijk
Leerdam
Leiden
Lisse
Loosduinen
Maassluis
Monster
Naaldwijk
Noordwijk
Noordwijkerhout
Oegstgeest
Oud-Beijerland
Overschie
Papendrecht
Pijnacker
Ridderkerk
Rotterdam
Rijswijk
Sassenheim
Schiedam
Sliedrecht
Stompwijk
Vlaardingen
Voorburg
Voorschoten
Waddinxveen
Wassenaar
Woerden
IJsselmonde
Zwijndrecht (45)
Axel
Goes
Hontenisse
Middelburg
Terneuzen
Vlissingen
Zierikzee (7)
Asten
Bergen op Zoom
Boxtel
Breda
Deurne
Dongen
Eindhoven
Etten en Leur
Geldrop
Gemert
Gilze en Reijen
Ginneken en bavel
Goirle
Halsteren
Helmond
's-Hertogenbosch
Loon op Zand
Made en Drimmelen
Mierlo
Oisterwijk
Oosterhout
Oss
Oudenbosch
Oud en Nieuw Gastel
Princenhage
Raamsdonk
Roosendaal en Nispen
Rucphen
Schijndel
Sint-Michielsgestel
Sint-Oedenrode
Steenbergen
Teteringen
Tilburg
Uden
Valkenswaard
Veghel
Veldhoven
40
Vught
Waalwijk
Zevenbergen
Zundert (42)
Bergen
Brunssum
Echt
Geleen
Heer
Heerlen
Helden
Horst
Hoensbroek
Kerkrade
Maasbree
Maastricht
Meerssen
Nederweert
Roermond
Schaesberg
Sittard
Tegelen
Ubach over Worms
Vaals
Venlo
Venraij
Weert (23)
Totaal: 307 gemeenten
De volgende gemeenten komen voor de aangegeven jaren vanwege de vermelde reden te vervallen:
Barradeel:
Wierden:
Rijsenburg:
Bergen NH:
Enkhuizen:
Wieringen:
Wijk aan Zee en Duin:
Maassluis:
Raamsdonk:
Echt:
Kerkrade:
Schaesberg:
Ubach over Worms:
in 1925 kiezers < geldige stemmen
in 1922 kiezers < geldige stemmen
minder dan 5000 inwoners, valt buiten steekproef
in 1929 kiezers < geldige stemmen
in 1922 kiezers < som (geldige stemmen = -2)
in 1929 kiezers < geldige stemmen
in 1922 slechts een deel van de gemeente bekend
in 1922 kiezers < som (geldige stemmen = -2)
in 1929 geldige stemmen < som
in 1922 kiezers < geldige stemmen
in 1922 geldige stemmen < som
in 1922 en 1925 kiezers < geldige stemmen
in 1922 en 1925 kiezers < geldige stemmen
-1 = gemeente bestaat, maar partij doet niet mee.
-2 = gemeente bestaat, partij doet mee maar uitslag onbekend.

27.2. Percentages zijn zelf berekend (x 10, zonder komma).

27.3. De som van alle cases wijkt in de onderstaande gevallen af van de vermelde totalen:
Provincie N-Holland: +2 en provincie Z-Holland: +27.

28.1. De som van alle cases wijkt in de onderstaande gevallen af van de vermelde totalen:
Provincie Drenthe:
+12
Provincie Utrecht:
+60
Provincie N-Holland:
-977
Provincie N-Brabant:
+100
De som van de provincie-totalen wijkt af van het vermelde totaal voor Nederland: -1.426

29.1. Deze variabelen vormen een nadere uitsplitsing van de categorie `tot een ander, of geen
kerkgenootschap behorend of onbekend' Variabelen: `overig, onbekend of geen kerkelijke gezindte
M'; `overig, onbekend of geen kerkelijke gezindte V'.
De missing cases zijn die gemeenten die nul scoren op bovengenoemde twee variabelen.

30.1. Nadat het totaal aantal geldige stemmen en de som van de stemmen op de afzonderlijke partijen van
elkaar zijn afgetrokken resteert het volgende verschil:
Dokkum: +63.

31.1. In twee gevallen zijn van de bron afwijkende scores ingevoerd (op basis van testresultaat en andere
verkiezingsjaren):
Dokkum: volgens de bron is het aantal geldig uitgebrachte stemmen op de CPN 1353; dit is
veranderd in 53.
Hardinxveld: volgens de bron is het aantal geldig uitgebrachte stemmen op de PvdA 276; dit is
veranderd in 1276.

32.1. Na controle blijkt de som van de cases in een aantal gevallen af te wijken van het in de bron
vermelde totaal:
Provincie Groningen:
-498
Provincie Drenthe:
Provincie N-Holland:
-2
Provincie Friesland:
+8
Provincie Z-Holland:
-234
41
-203

33.1. Provincie Zeeland:
+62
Provincie Gelderland:
-96
Nederland:
-832
De census bedraagt ƒ10,=. In de onderstaande gemeenten is het bedrag van de census afwijkend:
- Groningen: alle gemeenten ƒ16,=, m.u.v. Groningen ƒ25,=.
- Friesland: alle gemeenten ƒ15,=, m.u.v.: Ameland ƒ10,=; Bolsward ƒ18,=; Harlingen ƒ18,=;
Leeuwarden ƒ25,= ; Schiermonnikoog ƒ10,= en Sneek ƒ23,=.
- Drenthe: Assen ƒ15,=; Hoogeveen ƒ12,= en Meppel ƒ18,=.
- Overijssel: Deventer ƒ15,=; Kampen ƒ15,= en Zwolle ƒ20,=.
- Gelderland: Arnhem ƒ20,=; Wageningen ƒ13,=; Doesburg ƒ13,=; Tiel ƒ15,=; Zaltbommel ƒ15,=
en Nijmegen ƒ18,=.
- Utrecht: alle gemeenten ƒ12,=, m.u.v.: Amersfoort ƒ15,=; Rhenen ƒ13,= en Utrecht ƒ30,=.
- N-Holland: alle gemeenten ƒ16,=, m.u.v.: Ter Schelling ƒ10,=; Vlieland ƒ10,=; Urk ƒ10,=;
Marken ƒ10,=; Egmond a/Z ƒ10,=; Wijk a/Z ƒ10,=; Alkmaar ƒ20,=; Haarlem ƒ25,=; Purmerend
ƒ20,=; Zaandam ƒ25,=; Amsterdam ƒ56,=.
- Z-Holland: alle gemeenten ƒ16,=, m.u.v.: Brielle ƒ17,=; Dordrecht ƒ35,=; Gorinchem ƒ25,=;
Ammerstol ƒ14,=; Bergambacht ƒ14,=; Berkenwoude ƒ14,=; Gouderak ƒ14,=; Haastrecht ƒ14,=;
Krimpen a/d Lek ƒ14,=; Kr.a/d IJssel ƒ14,=; Lekkerkerk ƒ14,=; Ouderk.a/d IJs. ƒ14,=;
Schoonhoven ƒ14,=; Stolwijk ƒ14,=; Vlist ƒ14,=; Rotterdam ƒ50,=; Schiedam ƒ30,=;
Vlaardingen ƒ18,=; Delft ƒ30,=; 's-Gravenhage ƒ50,=; Leiden ƒ25,=; Barwoutswaarder ƒ14,=;
Gouda ƒ22,=; Boskoop ƒ14,=; Broek ƒ14,=; Hekendorp ƒ14,=; Lange Ruigeweiden ƒ14,=;
Oudewater ƒ14,=; Papekop ƒ14,=; Reeuwijk ƒ14,=; Rietveld ƒ14,=; Sluipwijk ƒ14,=; Stein ƒ14,=;
Waarder ƒ14,=; Waddinxveen (Noord en Zuid) ƒ14,=; Woerden ƒ14,=.
- Zeeland: alle gemeenten ƒ16,=, m.u.v.: Middelburg ƒ30,= en Vlissingen ƒ20,=.
- Noord-Brabant: Bergen op Zoom ƒ13,=; Breda ƒ15,=; 's-Hertogenbosch ƒ20,= en Eindhoven
ƒ12,=.
Limburg: Venlo ƒ13,=; Roermond ƒ14,= en Maastricht ƒ17,=.
Na controle blijkt de som van de cases in een aantal gevallen af te wijken van het in de bron
vermelde totaal:
Provincie Groningen:
Provincie N-Holland:
Provincie Gelderland:
Nederland:

34.1. 20
-10
150
139
Na controle blijkt de som van de cases in een aantal gevallen af te wijken van het in de bron
vermelde totaal:
Provincie Groningen:
Provincie N-Holland:
Provincie Drenthe:
Provincie Z-Holland:
Provincie Overijssel:
Provincie N-Brabant:
Provincie Gelderland:
Provincie Utrecht:
Nederland:
-20
40
95
59
15
-64
10
42

35.1. Deze variabele wordt ook wel genoemd: Uitkeering 4/5 personeel (Friesland) of Uitkeering van 't 4/5
gedeelte der belasting op het personeel (N-Brabant).
De Limburgse gemeenten Oud-Vroenhoven en Vlodorp ontbreken.
Na controle blijkt de som van de cases in een aantal gevallen af te wijken van het in de bron
vermelde totaal:
Provincie Groningen:
Provincie Friesland:
Provincie Drenthe:
Provincie Overijssel:
Provincie Gelderland:
Provincie N-Holland:
Provincie Z-Holland:
Provincie N-Brabant:
Provincie Limburg:
Nederland:
1
33
39
1
-96
1
-2
-15
-4
-832

35.2. De som van alle cases wijkt als volgt af van het totaal voor Nederland:
-3.297.

35.3. De som van alle cases wijkt als volgt af van het totaal voor Nederland:

35.4. De som van alle cases wijkt als volgt af van het totaal voor Nederland:

36.1. De score van de gemeente Sloten is in de bron zeer waarschijnlijk foutief vermeld. In plaats van de
vermelde 431 stemmen lijkt het voor de hand liggender dat het hier slechts 31 stemmen betreft.